Een interview met Katinka Touw, een waardevol gesprek met een bijzonder mens.
U krijgt als uitvaartverzorger veel te maken met nabestaanden die met u de uitvaart willen bespreken, maar als mensen nu weten dat zij binnenkort komen te overlijden, kunnen zij dan ook zelf de wensen met u bespreken?
”Ja, graag zelfs, ik probeer dat altijd te adviseren. Het is prettig als ik mensen tijdens de voorbespreking kan informeren over, of attenderen op dingen waar zij nog niet over nagedacht hebben. Zo krijgen zij de kans om bij leven nog te besluiten over zaken waar zij anders geen weet van zouden hebben gehad. Daarnaast weten de nabestaanden dankzij zo’n voorbespreking ook dat zij de juiste keuzes maken na het overlijden, zowel in praktisch, emotioneel als financieel opzicht. Dat geeft houvast en rust.”
Hoe groot kan de rol van nabestaanden zijn voorafgaand aan en tijdens de uitvaart?
”Ik kijk naar wat wenselijk is; ik moedig aan om mee te helpen als ik voel dat die behoefte er is. Mensen kunnen zelf actief bijdragen in bijvoorbeeld het verzorgen en kleden, het schrijven van een speech, het samenstellen van een fotopresentatie. Daarbij vind ik het belangrijk dat nabestaanden hun eigen fantasie behouden, zo ontwerp ik vrijwel altijd samen met de familie de rouwkaart. Wanneer ik de familie een voorbeeldenboek zou laten zien met rouwkaarten, ontneem ik hen de eigen fantasie. Het liefst ontwerp ik samen met hen de kaart uit het niets, geïnspireerd op bijvoorbeeld een interesse, hobby, foto of liefhebberij, zodat de kaart zo persoonlijk mogelijk wordt.
De rouwkaart is een belangrijke, tastbare herinnering aan de uitvaart. Met de tekst op de kaart kun je ontzettend veel uitdragen, er kan een stuk gevoel in gelegd worden. Zo kan het een tekst zijn waaruit groot verdriet of ongeloof blijkt voor de periode die is geweest, of juist een groot gevoel van dankbaarheid dat men, ondanks het verdriet, blij is onderdeel te zijn geweest van het leven van hun overleden dierbare.”
Wat is uw motivatie geweest om uitvaartverzorger te worden?
”Van nature heb ik een brede interesse in alles wat met menselijkheid te maken heeft, maar ik vind het ook heel belangrijk om het naar mijn zin te hebben in mijn werk. Voordat ik uitvaartverzorger werd heb ik 15 jaar bij de Rotterdamse politie als agent en hoofdagent gewerkt, waarvan 5 jaar als wijkagent. In deze functie vond ik vooral het sociale aspect heel interessant. Het inhoudelijke deel, waar je met mensen de diepte in kunt gaan, trok mij altijd enorm aan. Binnen die functie bij de politie kon ik mensen een helpende hand bieden, iets wat ik in mijn rol als uitvaartverzorger ook terugvind. Na mijn politieloopbaan heb ik nog 5 jaar als commercieel medewerkster bij een grafisch bedrijf gewerkt.
Aansluitend heb ik 5 jaar werkervaring opgedaan bij een grote uitvaartonderneming in Rotterdam. In 2010 startte ik met de opleiding tot uitvaartverzorger. De kennis en ervaring die ik in die 5 jaren heb opgedaan maakten dat ik de volgende stap durfde te zetten; het starten van mijn eigen bedrijf per 1 juli 2015, Uitvaartzorg Katinka Touw.
Ik denk dat het belangrijk is om je hart te volgen: te doen waar je interesse ligt en waar je goed in bent. Het klinkt wellicht wat vreemd, maar mijn werkleven hangt een beetje aan elkaar van toevalligheden; ik heb geen uitgestippelde loopbaan. Sommige mensen weten bij wijze van spreken op de basisschool al welk beroep ze later willen uitoefenen. Dat heb ik nooit gehad… Interesse, opleidingen, werkervaringen en inzet zijn de ingrediënten die ik heb gebruikt om het op werkgebied altijd prima naar mijn zin te hebben.”
Wat zijn uw sterke punten en op welke manier uiten deze zich?
”Mijn spontaniteit, directheid, openheid en eerlijkheid. Mensen voelen zich snel op hun gemak bij mij. De uitspraak die ik vaak hoor is: “Jij bent ook maar een heel gewoon mens’’. Zo voel ik dat ook heel sterk, ik ben geen autoritaire hulpverlener, maar een onderdeel van het complete team dat het afscheid zal vormgeven. Natuurlijk ben ik wel degene die op organisatorisch gebied weet wat er allemaal moet gebeuren, ik ken de wegen die bewandeld kunnen worden en de verschillende voor-en nadelen in bepaalde situaties. Maar de familie bepaalt wat er (binnen de beschikbare mogelijkheden) gebeurt en ik laat hen de keuze over hoe dat gebeurt. Een nauwe samenwerking met goede, betrouwbare toeleveranciers is hierbij onontbeerlijk.
Ik heb geen strak afgebakende grenzen in wat tot mijn takenpakket hoort; ik ga ver in het bieden wat mensen nodig hebben. Zo kwam ik recentelijk bij een familie die het moeilijk vond om een speech te schrijven. Vervolgens heb ik de familie geïnterviewd en de speech geschreven met de woorden die zij zelf misschien even niet konden vinden. Zo gebeurt het ook dat men zelf niet durft te spreken of te emotioneel is om te spreken tijdens de uitvaart. Dan spreek ik de woorden uit. Het zijn de woorden van de familie, ze komen alleen uit mijn mond. Dit kan voor families een grote troost zijn, omdat belangrijke woorden wel worden uitgesproken. Ik probeer maatwerk te leveren door te kijken wat ik kan doen en hoe ik kan bijspringen, dit is per familie en per uitvaart heel verschillend.
Als ik met een familie in gesprek ben komt spoedig het financiële aspect ter sprake; het is erg belangrijk dat de uitvaartwensen corresponderen met het beschikbare budget. Het is voor mij daarbij totaal onbelangrijk of het een groot of klein budget betreft, maar ik voel me wel verantwoordelijk voor “de portemonnee van mijn opdrachtgever”. Mensen verliezen een dierbare, niet hun verstand. Ze zijn echt in staat om, ondanks de verdrietige en hectische periode waarin ze zich bevinden, weloverwogen beslissingen te nemen. Het kan en mag niet zo zijn dat mensen na een uitvaart met verrassingen geconfronteerd worden. In verband hiermee ben ik zelf zo transparant mogelijk als het over de kosten gaat en heb ik van alle belangrijke zaken die geregeld moeten worden, de verschillende tarieven paraat. Binnen afzienbare tijd, ik probeer de termijn van 36 uur te handhaven, overhandig ik de opdrachtgever een gespecificeerde kostenopgave.
Daarnaast heb ik een rol als regisseur uit naam van de familie, dit maakt dat ik zakelijk keihard kan zijn. Afspraak is afspraak. Ik verwacht van mijn toeleveranciers topkwaliteit en daarin ben ik heel punctueel.”
Wanneer kunt u met tevredenheid terugkijken op een uitvaart?
”Het belangrijkste is dat de familie helemaal tevreden is; dat alles met betrekking tot de hele uitvaart is geslaagd op de manier zoals de familie en ik dat overeenkwamen. Zelf ben ik tevreden als ik het gevoel heb dat ik de begeleiding in geen enkel opzicht beter had kunnen doen.
Daarnaast vind ik belangrijk dat iedere uitvaart een persoonlijk karakter heeft. Dat duidelijk is wie er is overleden, hoe diegene in het leven stond en wat diegene aan waardevols bracht in het leven van de nabestaanden, dichtbij of verder weg. Mooi is het als er door gesproken woorden, foto’s en/of muziek een duidelijk beeld gevormd wordt van de persoonlijkheid van de overledene, met al zijn of haar plus en minpunten.
Voor mij is de dag van de uitvaart zelf wel het minst mooie van mijn werk. Die dag ben ik vooral druk aan het regisseren, de dagen voor de uitvaart zijn veel intenser en waardevoller. Vanaf de melding van overlijden ga je met de familie een heel intensief proces in, voor je gevoel lijkt het dan net of je de mensen al jaren kent. Je komt ontzettend veel te weten en er ontstaat vaak een hechte band. De dag van de uitvaart is meer een publiekelijk ding waar veel vreemden zijn. Het is het doel om gezamenlijk te werken aan het vormgeven van een prachtige ceremonie… Het is fantastisch als dat doel ook slaagt, maar de dagen voor de uitvaart hebben voor mij persoonlijk veel meer waarde.”
U bent woonachtig in Hendrik-ido-Ambacht, is die omgeving ook uw enige werkveld?
”Absoluut niet, ik ben redelijk onbegrensd in mijn mentale en fysieke afstand. Ik wil mijn grenzen niet stellen alleen op de factor afstand. Laatst ontving ik een bericht via Facebook van iemand uit een naastgelegen provincie. De vrouw gaf aan dat ze mijn website had gezien, dat die haar bijzonder aansprak en ze stelde me de vraag of ik haar uitvaart zou kunnen en willen verzorgen, ondanks de afstand. Dan is het wel zo dat een voorbespreking erg fijn is, zodat ik nog ruimte heb om onderzoek te doen naar locaties en dergelijke. Vanwege die insteek heb ik haar niet teleur hoeven stellen…
Ik ben er van overtuigd dat mensen mij als uitvaartleider willen om wie ik ben, niet omdat ik toevallig in de buurt ben. Uiteraard is iedereen die is opgeleid tot uitvaartleider in staat om een mooie uitvaart te organiseren, maar het belangrijkste is voor mij de klik met de familie. Ik zeg absoluut niet dat ik het het beste doe van de hele wereld, maar ik doe wel het beste dat bij mij en mijn families past… En dat wordt gewaardeerd.”
Zou u ooit nog iets anders willen doen?
”Daar heb ik geen idee van… Eerlijk gezegd houd ik me daar ook helemaal niet mee bezig. Het hangt van vele factoren af hoe de toekomst eruit ziet; daar hebben we allemaal geen idee van. Mijn motto is “pluk de dag”. Als je werk niet goed of prettig voelt moet je iets anders gaan doen. Ik heb een prachtbaan waarin ik het heel goed naar mijn zin heb! Voor nu is dit mooi en wellicht voor de rest van mijn leven ook… ”