‘’Zien waar je geweest bent’’

Vandaag op Doodskist.nl, een interview met Sophia van den Dobbelsteen. Sophia werkt al ruim 15 jaar als uitvaartbegeleider en startte in 2006 haar eigen onderneming Zirkoon Afscheidsbegeleiding. Ter ere van haar jubileum heeft zij een bijzonder boek ‘’Zien waar je geweest bent’’ uitgebracht. Het gesprek dat Anna Speksnijder met Sophia heeft gehad leest u hier:

Je hebt een eigen organisatie. Wat heeft jou de onderneming doen starten?

Mijn beweegreden komt overeen met die van andere uitvaartverzorgers, het meemaken van een uitvaart. Ik zag iemand met een zwart pak aan tafel een lijstje afvinken, terwijl achter mij twee mensen de overledene aan het opbaren waren. Voor ik het wist was de hele uitvaart geregeld. Ik wilde dit graag anders doen.

Waar denk je dat jouw onderscheidende kracht ligt als uitvaartorganisatie?

In de rust die ik uitstraal, de aandacht die ik voor mensen heb en de tijd die ik neem. Ik ben eigen baas, dus als ik een halve dag bij iemand doorbreng word ik niet op mijn vingers getikt. Meestal doe ik maar één uitvaart tegelijk, mensen waarderen dat vaak.

Één van de redenen van ons gesprek is dat je een boek hebt geschreven, kun je kort vertellen waar dat over gaat?
13672099_1194289957302313_104162251_n

Het begon met ‘’het van me afschrijven.’’ Ik voelde de behoefte om na een uitvaart op te schrijven wat er gebeurd was, zodat ik dit als leertraject kon gebruiken. Zo kon ik duidelijk krijgen wat ik zou kunnen verbeteren. Later kreeg ik daar plezier in omdat ik tijdens mijn werk hele mooie momenten meemaakte. Zo ben ik columns gaan schrijven over de uitvaart.

Mijn droom was al heel lang om een boek te schrijven. Toen ik tegen mijn tienjarig jubileum aanliep dacht ik na over hoe ik dit wilde vieren. Ik besloot dat ik een cadeautje aan mezelf wilde geven. Ik heb niet genoeg fantasie om iets groots en meeslepends te schrijven vanuit niets. Maar ik had wel deze mooie verhalen die allemaal echt gebeurd waren en waar ik bij mocht zijn. De mooiste verhalen wilde ik graag bundelen. Tijdens een verblijf in Groningen kwam ik toevallig in contact met een kleine uitgeverij die wilde helpen het boek uit te geven.

 

 

 

Dus als ik het goed begrijp zijn het allemaal korte verhalen? Je stapt in een hele emotionele periode bij mensen in het leven, dus je kijkt wel echt binnen bij de families waarmee je mag werken.


Aanvankelijk waren het een soort ”en toen en toen verhalen”, maar toen ik serieus met het boek begon, zag ik dat in elk traject hele mooie dingen gebeuren. Soms zijn het inkijkjes van een deel van een gesprek, een gebeurtenis die iets met de uitvaart te maken heeft of reacties van mensen die mij intrigeren. Soms is het ook een groter verhaal omdat het één zo nadrukkelijk verband hield met het ander of omdat het gehele traject zo bijzonder was. Wanneer je bij mensen binnenkomt zijn ze kwetsbaar, ze zijn niet in hun gewone doen. Er is iets ergs gebeurd  Meestal kennen ze me niet. Maar binnen een half uur ‘ben ik familie’, weet ik hoe lijntjes lopen en waar gevoelige plekken liggen.

Ik weet nog dat ik bij iemand binnenkwam. De vrouw kende mij van de gezamenlijke sportvereniging waar ze ooit tegen me had gezegd ”Ik weet wat je doet en jij gaat de uitvaart van mijn moeder verzorgen.” Na drie jaar belde ze met de vraag of ik in de buurt was. De dag dat ik binnenkwam zei ze ”Dit zijn mijn broers en zussen, we zijn allemaal heel verschillend en we hebben allemaal onze eigen geschiedenis. Ik wens jou heel veel succes.”

Het was mijn uitdaging om hen allemaal een goede plek te laten innemen bij het vormgeven van dit afscheid. En dat is fantastisch gelukt. Ik merkte dat ik een heleboel verhalen had die daar op aansloten.      Ik wilde mezelf niet alleen een cadeau geven maar ook een eerbetoon brengen aan alle mensen die mij het vertrouwen hebben geschonken om dichtbij te komen. Het boek is ontstaan uit dankbaarheid voor hen, maar ook om mensen te laten zien hoe ik werk. En misschien betekent het iets voor collega’s.

Dit is echt een boek geschreven uit warmte en liefde voor mensen. Ik heb ook geprobeerd het boek mooi te maken. Het moest smaakvol zijn en lekker in de hand liggen. Voor de illustraties heb ik kunstenaars gevraagd. Zij hebben allemaal belangeloos meegewerkt. Ik heb ze gevraagd als  thema ‘de onverbrekelijke relatie tussen het leven en de dood’ te gebruiken.

Je ziet ook aan het beeld dat het abstraheringen zijn van de woorden die er in staan. Het beeld brengt een gevoel over. Dat lukt niet met woorden dus dat is een hele mooie versterking van…

zien_waar_je-spread-06-07

 

De beelden zeggen dingen die je vermoedt in de verhalen en aan de andere kant geven de beelden ook rust. Waar de ene zegt ‘’ik heb het in een adem uitgelezen’’, waren anderen blij dat er tussendoor beelden stond om naar te kijken, om op adem te komen.

Het mooiste compliment kreeg ik van iemand die vertelde dat ze aan tafel had gezeten met een aantal mensen waar mijn zus bij zat. En mijn zus zei:  „jongens ik moet jullie wat vertellen, mijn zus heeft een boek uitgegeven, kijk hier is het.” En een van die aanwezigen hoorde dat een beetje aan en zei ‘’er staat ook een verhaal van mij in.”. Ja ze wisten allemaal wel dat haar broer overleden was, maar ze wisten niet hoe dat proces gelopen was. Dus zij heeft 6 a 7 jaar na dato haar verhaal kunnen vertellen. Dit boek heeft zijn werk al gedaan. Ik heb nu nog een stapeltje voor als ik naar mensen toe ga „als je wil weten hoe ik werk, dit is een stukje er van”. Dit is mijn boek, mijn verhaal.

Het boek van Sophia is te verkrijgen na storting van € 19,95 op rek nr NL96 TRIO 0197 7253 41 tnv Zirkoon Afscheidsbegeleiding ovv ‘Boek’ Graag ook  adresgegevens vermelden, dan wordt het boek naar je toegezonden.

Interview Jolien van der Kooij

Vandaag op Doodskist.nl: Een interview met Jolien van der Kooij. Anna Speksnijder heeft een gesprek met Jolien bij Matrice Uitvaartbegeleiding in Schiedam.    

Wie ben je en wat doe je precies binnen de uitvaartbranche?

Mijn naam is Jolien van der Kooij. Ik ben 58 en ik werk nu 17 jaar in de uitvaartbranche. Ik ben ooit begonnen als uitvaartbegeleidster in De Lier. Inmiddels heb ik een eigen onderneming van waaruit ik les geef aan de opleiding voor uitvaartverzorgers. Ook houd ik mij bezig met advies en coaching, schrijf ik voor ondernemingen in de uitvaartbranche en ben ik freelance uitvaartbegeleidster. Binnen Matrice Uitvaartbegeleiding heb ik een functie als beleidsmedewerkster.

Waar is de interesse voor uitvaart vandaan gekomen?

Ik vind dat altijd zo’n bekend verhaal, want dat hoor ik heel vaak. Bij mij is het de dood van mijn moeder geweest. Ik zeg altijd, mijn moeder heeft mij twee keer geboren doen worden. 58 Jaar geleden fysiek en zo’n 21 jaar geleden voor de tweede keer toen zij zelf is overleden. Hierdoor heb ik zelf mogen ervaren hoe bijzonder de stervenstijd is en hoe het leven zich dan intensiveert. Ik ben gestopt met mijn toenmalige werk in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Ik ben een training stervensbegeleiding gaan volgen en ik merkte toen dat ik meer praktisch werk nodig heb. Uiteindelijk heeft dat geleid tot mijn keuze om uitvaartbegeleider te worden. Dus de voornaamste reden is toch de dood van een ander. Ik weet wel dat ik al mijn leven lang, laat ik niet zeggen gefascineerd ben door de dood, maar wel een zeker gemak heb om er mee om te gaan. Ik heb ook 11 jaar in een hospice gewerkt als vrijwilliger, daar ben ik mee gestopt toen mijn man ziek werd..

Vaarwel Jan-Piet141

De Gevoelige Plaat Rouwfotografie

Nu is het zo dat jouw man afgelopen september is overleden, zou je daar iets over willen vertellen?

Hij kreeg in 2014 een herseninfarct en een hersenbloeding, toen heeft hij eigenlijk al op het randje van de dood gezweefd. Hij is daarna gaan revalideren. Hij was behoorlijk gehandicapt, halfzijdig verlamd, epilepsie, afasie. Hij kon heel slecht spreken en kon niet op woorden komen. Na zijn revalidatie is hij een tijd goed vooruit gegaan. Hij is thuis gekomen, maar na een tijdje ging het steeds slechter met hem. Ik had een hele intelligente, actieve man. Een man die veel fietste, motor reed, hij leefde bepaald niet het leven van een zestiger.

Hij is, op ons beider verzoek, voor een tweede keer opgenomen in het revalidatiecentrum. Deze keer kreeg hij een perspectief voorgeschoteld waarmee hij met zoveel beperkingen rekening moest houden, dat ik het licht bij hem zag uit gaan. Hij had op andere manieren al een aantal signalen gegeven dat het voor hem eigenlijk niet meer te doen was. Mijn man las alles wat los en vast zat, filosofeerde, noem maar op. Hij kon uiteindelijk niet meer lezen, hij kon ook niet meer zelf ergens naar toe, hij kon niet meer communiceren. Hij kon niet zelf bellen met mensen want hij kon apparaten niet bedienen. En mensen kwamen wel langs, maar hij was enorm afhankelijk van anderen. Toen raakten we in een gesprek waarin ik duidelijk merkte „het hoeft eigenlijk niet meer”. Ik wilde hem die vraag niet direct stellen, dus heb ik hem gevraagd „wat wil je het liefst?” En toen zei hij: „dood”. Dat was al eerder duidelijk geworden, maar nu was het nog stringenter en zijn we er over in gesprek gegaan met veel mensen. Uiteindelijk heeft hij in september via de Levenseindekliniek euthanasie gekregen.

En toen kwam daar de vormgeving van zijn uitvaart..

De vormgeving van de uitvaart hebben wij samen uitgebreid met de kinderen besproken. Jan-Piet kon natuurlijk niet meer zoveel spreken, maar dan keek hij naar mij en dan dacht hij, „nou, zij weet het wel”.

We hebben ooit samen een goede vriendin van mij die overleden was op een takkenbaar gelegd. Dat vond hij toen zo mooi, dat ik zei: ‘’Goh, als het ooit zover voor jou is wil je dan een takkenbaar?’’ „Ja”. Dus ik kwam nu met die takkenbaar en hij keek me aan van, „waar heb je het over?” Dus toen dacht ik: ‘’O wacht even, dat wordt het dus niet.’’ Dus ik heb zelf een kist uitgekozen. Een belangrijke overweging bij het kiezen van de kist, was dat we graag wilden dat de kleinkinderen er op zouden tekenen, om dit vervolgens uit te kunnen breiden zodat alle aanwezigen er op zouden schrijven. Daarnaast vind ik de XiliA een mooie, open kist. Ik wist dat ik hem mooi op zou kunnen baren.

Ja, omdat hij zo laag is..

Ja en dat vind ik fijn, je ziet ook op de foto’s hoe de kleinkinderen er bij staan. Die gingen er echt uit zichzelf naar toe, daar heb ik niks in gestimuleerd. Ze gingen echt kijken van nou, wat is dat? Ze konden uit zichzelf een kusje geven. Wat ik vooral graag wilde is dat ze er vertrouwd mee raakten. Het voordeel met die lage bak was ook dat ze hem meteen zagen liggen, dat vond ik mooi. En nu hadden we ook wel het geluk dat Jan-Piet er goed uit bleef zien, dus dat is wel fijn. Uiteindelijk vind ik het gewoon een fraaie kist, dus het was voor mij vrij helder dat het die zou worden. En zo heb ik natuurlijk ook alle andere besluiten genomen, ik heb van te voren de kaart ontworpen. Twee en een halve week voor de uitvaart had ik de locatie al vastgelegd, we wisten immers wanneer het zou gebeuren.

Hein, Suus, Jolien

De Gevoelige Plaat Rouwfotografie

En heb je de uitvaart zelf geleid?

Nee, ik freelance voor Merel Westermann in Amsterdam en zij heeft op de dag van de uitvaart de regie gehad. Ik heb me in aanloop ernaar toe wel tegen van alles aan bemoeid, op een gegeven moment heb ik een draaiboek gemaakt. Maar op de dag zelf moest ik gewoon weduwe kunnen zijn. Dan moet ik tegen een uitvaartbegeleidster kunnen zeggen, „O, is dat al geregeld?”. Maar het is voor mij wel een deel van het verwerken, ermee bezig zijn, ik vind dat fijn.

Het actief ermee bezig zijn is ook terug te zien in de kist. Ik zie hele mooie tekeningen en teksten van vrienden en familie. Heb je het idee dat dit bijdraagt aan het rouwen?

Weet ik niet. Ik zie wel hoe graag men er bij zat om het te doen. Wat ik belangrijk vind is dat de mensen daardoor dichtbij komen, dus dat hij niet alleen gelaten werd. Naast de kist waren de beelden van zijn leven te zien, ik had ongeveer 130 foto’s geselecteerd die we bij een muziekstuk hebben laten zien. Gedurende de condoleance was er ruimte om iets op de kist te schrijven.

Het is voor mij belangrijk dat een uitvaart licht mag zijn. Na de uitvaart kreeg ik ook veel reacties als: „Het was zo prettig en wat was het licht en liefdevol, er was zelfs humor”. Een vriendin zei tegen mij „ik heb genoten, gewoon genoten’’ En natuurlijk komt dit ook omdat zij minder verdriet had om zijn overlijden, maar ik vind het goed te horen dat deze soort woorden daarin worden gedeeld. Dat zie je ook als mensen zitten te tekenen met een grote grijns. Het is fijn dat men er onderdeel van wordt.

Vaarwel Jan-Piet145

De Gevoelige Plaat Rouwfotografie